Trong kế hoạch thực hiện đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021 – 2030 của Chính phủ, tỉnh Bình Ðịnh đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ hoàn thành khoảng 12.900 căn. Tuy nhiên, hiện việc triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội còn nhiều khó khăn, thách thức.

Đến nay tỉnh Bình Định đã hoàn thành đưa vào sử dụng 3 dự án nhà ở xã hội (NƠXH) và một phần của 1 dự án, với 1.841 căn; đã khởi công xây dựng 3 dự án và một phần của 1 dự án, với 3.586 căn. Tỉnh đã đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư, chấp thuận nhà đầu tư cho 28 dự án/24.675 căn NƠXH; rà soát, bố trí 22 vị trí, quỹ đất quy hoạch NƠXH dự kiến phát triển khoảng 16.703 căn.

Cơ chế, chính sách chưa đồng bộ

Để tạo thuận lợi cho chủ đầu tư dự án NƠXH, tháng 8.2023 UBND tỉnh ban hành Quyết định số 39/2023/QĐ-UBND, theo đó tỉnh sẽ hỗ trợ 50% kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án xây dựng NƠXH (trừ hệ thống kỹ thuật bên trong tòa nhà). Đồng thời, tỉnh thực hiện giải phóng mặt bằng và giao mặt bằng sạch cho nhà đầu tư triển khai dự án. Chính sách này được rất nhiều chủ đầu tư đánh giá cao.

Dù vậy, theo ông Phạm Nam Quảng, Giám đốc Ban Đầu tư & Pháp chế Công ty TNHH Đầu tư Xây dựng Phú Mỹ – Quy Nhơn, hiện đang triển khai dự án NƠXH tại phường Đống Đa, TP Quy Nhơn, với Quyết định 39, tỉnh hỗ trợ chi phí xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật sau khi nhà đầu tư đã xây dựng xong, nghiệm thu và được xác nhận giá trị thực hiện. Dù vậy vẫn cần xem xét có chính sách hỗ trợ trong giai đoạn chuẩn bị để nhà đầu tư sớm hoàn thiện thủ tục pháp lý, triển khai dự án.

Mở rộng vấn đề chính sách thu hút đầu tư xây dựng NƠXH nói chung, nhiều ý kiến cho rằng, việc triển khai dự án NƠXH giai đoạn hiện nay gặp nhiều khó khăn về cơ chế, thị trường, điều kiện khách hàng, giá bán… “Các vướng mắc đều có chung nguyên nhân là chưa có chính sách NƠXH đồng bộ từ pháp luật đầu tư, xây dựng, đất đai, thuế, ngân hàng… Khi chưa có chính sách đồng bộ thì việc vướng mắc thủ tục là không thể tránh khỏi”, ông Quảng chia sẻ.

Theo Giám đốc Sở Xây dựng Trần Viết Bảo, Sở cũng ghi nhận nhiều khó khăn, vướng mắc từ nhà đầu tư xây dựng NƠXH trên địa bàn tỉnh và đã báo cáo Bộ Xây dựng. Theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP về phát triển và quản lý NƠXH đã được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 49/2021/NĐ-CP của Chính phủ, chủ đầu tư dự án xây dựng NƠXH được dành 20% tổng diện tích đất ở đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án NƠXH (gồm cả dự án sử dụng quỹ đất 20%) để đầu tư xây dựng nhà ở thương mại nhằm bù đắp chi phí đầu tư, góp phần giảm giá bán, giá cho thuê, thuê mua NƠXH… Tuy nhiên, chưa có hướng dẫn cụ thể cách xác định quỹ đất này.

Đáng chú ý, Nghị định 35/2023/NĐ-CP bãi bỏ một số cơ chế hỗ trợ, ưu đãi chủ đầu tư xây dựng NƠXH, dẫn đến việc tăng giá bán, cho thuê, cho thuê mua và tăng kinh phí dịch vụ quản lý, vận hành NƠXH sau khi đầu tư. Điều này khiến đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ NƠXH khó mua được nhà. Mặt khác, như ý kiến của ông Nguyễn Trường Vỹ – Phó Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư Tân Đại Minh, Giám đốc dự án NƠXH Lamer 1 và Lamer 2, thì điều này còn giảm tính hấp dẫn, gây nên sự e ngại của nhà đầu tư đối với dự án phát triển NƠXH.

Đơn giản hóa thủ tục vay vốn đầu tư xây dựng, mua nhà ở xã hội

Cùng với những khó khăn về cơ chế, chính sách, thủ tục đầu tư, xây dựng, hỗ trợ, nhiều ý kiến nhà đầu tư dự án NƠXH tại Bình Định cũng cho rằng, chính sách về huy động vốn, về đối tượng mua NƠXH cần được hoàn thiện, rõ ràng hơn.

Trong khi dự án NƠXH Lamer 1 đã đi vào hoạt động và lấp đầy thì đến nay lượng giao dịch căn hộ tại Lamer 2 khá chậm, chỉ mới đạt 30%. Cùng với khó khăn về thị trường hiện nay, ông Nguyễn Trường Vỹ cho rằng còn có nguyên nhân vướng mắc quy định về điều kiện thu nhập người mua NƠXH. Ngoài ra, thủ tục tiếp cận vốn vay mua NƠXH từ ngân hàng chính sách còn nhiều khó khăn, chủ yếu ở khâu xác nhận tại địa phương (xã, phường…). Đặc biệt, những người thất nghiệp, lao động tự do hầu như không tiếp cận được. Do phải thực hiện quá nhiều thủ tục, chờ đợi xác nhận điều kiện mua NƠXH lâu, nhiều người đã bỏ cuộc, mặc dù trước đó đã rất cố gắng hoàn thiện hồ sơ.

Giám đốc Sở Xây dựng Trần Viết Bảo cho hay, trước những vướng mắc trên, tỉnh đã đề xuất Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ xem xét có quy định cơ chế hỗ trợ, ưu đãi đảm bảo khuyến khích các DN tham gia vào phát triển NƠXH, nhà ở công nhân, góp phần giảm giá bán, giá cho thuê, cho thuê mua NƠXH. Cần có chính sách chung nhằm đơn giản hóa quy trình vay vốn tín dụng, đồng thời giảm bớt các bước trung gian và thành phần hồ sơ; hạn chế yêu cầu bổ sung từ các ngân hàng liên quan đến việc tăng hạn mức vốn đối ứng đối với các chủ dự án đã thực hiện đối ứng 20% trên tổng vốn đầu tư cho dự án theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, không yêu cầu tài sản thế chấp bổ sung ngoài việc thế chấp chính dự án NƠXH đang được ngân hàng tài trợ vốn vay.

Ngoài ra, kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét quy định đơn giản hóa thủ tục cho vay đối với chương trình tín dụng 120 nghìn tỷ đồng áp dụng cho chủ đầu tư và người mua NƠXH, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ theo Nghị quyết 33/NQ-CP; đơn giản hóa thủ tục liên quan đến hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước đối với khoản vay của DN, HTX, hộ kinh doanh theo quy định tại Nghị định số 31/2022/NĐ-CP của Chính phủ.

Theo Báo Bình Định